Nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ khi chiếc xe tăng mang số hiệu 390 của Lữ đoàn 203, Quân đoàn 2, lao thẳng qua cổng chính Dinh Độc Lập vào trưa 30/4/1975. Hình ảnh hùng tráng ấy không chỉ khép lại một chương bi thương của lịch sử chiến tranh, mà còn mở ra kỷ nguyên hòa bình, thống nhất đất nước Việt Nam.
50 năm sau, ba trong bốn thành viên kíp xe tăng huyền thoại – Vũ Đăng Toàn, Ngô Sỹ Nguyên và Nguyễn Văn Tập – trở lại Thành phố mang tên Bác Hồ để ôn lại khoảnh khắc huy hoàng nhất của cuộc đời họ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng lắng nghe từng lời kể chân thực, cùng cảm nhận sức nặng của lịch sử và tinh thần bất khuất của những người lính giải phóng.
“Tông thẳng vào!” – Mệnh lệnh giữa thời khắc lịch sử
Trưa 30/4/1975, kíp xe tăng 390 nhận lệnh tiến vào Dinh Độc Lập — cứ điểm cuối cùng của chính quyền Sài Gòn. Trên xe lúc đó có Trưởng xe Vũ Đăng Toàn, pháo thủ số 1 Ngô Sỹ Nguyên, pháo thủ số 2 Lê Văn Phượng và lái xe Nguyễn Văn Tập.
“Lúc đó, xe tăng 843 của đại đội trưởng Bùi Quang Thận đi trước đã rẽ trái tiếp cận cổng phụ. Xe chúng tôi từ đường Lê Duẩn áp sát cổng chính. Lái xe Nguyễn Văn Tập quay sang hỏi tôi: ‘Thế nào anh?’. Tôi ra lệnh dứt khoát: ‘Chú tông thẳng vào!’”, ông Vũ Đăng Toàn nhớ lại.

Tiếng động cơ gầm lên, chiếc 390 không do dự húc tung cánh cổng sắt Dinh Độc Lập, ghi dấu bước chân đầu tiên của quân Giải phóng vào trung tâm đầu não chế độ cũ. Cùng lúc, Đại đội trưởng Bùi Quang Thận, mang lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam, cũng vừa kịp thời chạy tới để thực hiện nghi thức treo cờ chiến thắng.
“Hai anh em chúng tôi cứ thế lao thẳng vào Dinh. Không ai nghĩ đến chuyện sẽ bị bắn. Chúng tôi chỉ muốn cắm được lá cờ thật nhanh để báo hiệu chiến thắng, để đồng bào và đồng đội không còn phải đổ máu nữa!”, ông Toàn xúc động kể lại.

Ký ức không thể phai ngày kíp xe tăng 390 tiến vào bên trong Dinh
Ngay khi pháo đài kim loại bị nghiền nát, kíp xe tăng 390 tiến vào bên trong Dinh. Người đầu tiên họ gặp là Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phụ tá Tổng thống Dương Văn Minh.
“Ông ấy thông báo Tổng thống vẫn còn ở lại và mời chúng tôi lên làm việc”, ông Toàn kể lại.
Trong phòng nội các, khoảng 60 sĩ quan và quan chức ngồi chờ trong im lặng, ánh mắt họ hiện rõ nỗi lo sợ. Khi đoàn quân Giải phóng bước vào, không một viên đạn nào được bắn ra. Những người lính chỉ giữ trật tự, chờ cấp chỉ huy cao hơn để tiến hành bàn giao chính quyền.
“Đó là khoảnh khắc chuyển giao đầy xúc động: Chấm dứt một cuộc chiến, mở ra kỷ nguyên hòa bình và thống nhất đất nước”, ông Toàn bồi hồi nhớ lại.

Sự vắng mặt của Lê Văn Phượng
Lẽ ra trong dịp kỷ niệm 50 năm này, cả bốn thành viên kíp 390 sẽ cùng nhau trở lại Dinh Độc Lập giống như thuở ban đầu. Thế nhưng, pháo thủ số 2 Lê Văn Phượng đã không kịp chờ đến ngày hội ngộ.
“Chuyến đi lần này chỉ còn lại ba người chúng tôi. Thiếu anh Phượng, thấy trống vắng lắm”, ông Ngô Sỹ Nguyên nghẹn ngào.
Sự ra đi của đồng đội khiến buổi gặp mặt càng thêm phần xúc động, nhắc nhớ rằng chiến thắng bao giờ cũng gắn liền với đau thương, mất mát.
Tình đồng đội keo sơn
Sau chiến tranh, ba cựu binh của kíp 390 sống rải rác ba miền, nhưng mỗi dịp 30/4, họ lại cố gắng thu xếp về cùng nhau. Dù mái đầu đã điểm sương, dáng đi chậm rãi, ánh mắt họ vẫn sáng lên mỗi khi nhắc lại “thời hoa lửa”.
“Không dễ gì để xe tăng của chúng ta tiến được đến cổng Dinh Độc Lập. Trước đó, biết bao chiến sĩ, đồng bào đã ngã xuống để mở đường cho chúng tôi có mặt tại thời khắc lịch sử ngày 30/4/1975”, ông Nguyễn Văn Tập chia sẻ.
“Chiến tranh mang đến nhiều mất mát, nhưng cũng cho chúng tôi những người anh em — tuy không cùng mẹ sinh ra nhưng có thể giỗ cùng ngày. Trong thời chiến, chúng tôi đã từng kề vai sát cánh qua nhiều trận đánh ác liệt, vẫn lạc quan sống và chiến đấu. Suốt 50 năm qua, chúng tôi chứng kiến con cháu trưởng thành, chia sẻ cả những niềm vui lẫn nỗi buồn. Tình đồng đội ấy gắn bó keo sơn, không chỉ trong chiến tranh mà cả thời bình”, ông Ngô Sỹ Nguyên bồi hồi.

Thông điệp cho thế hệ trẻ
Hội trường Thống Nhất những ngày tháng Tư này trở nên ấm áp hơn bao giờ hết khi Trung tướng Trương Thiên Tô, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, thay mặt quân đội gửi lời tri ân:
“Trưa 30/4/1975, hình ảnh xe tăng 390 húc đổ cổng Dinh Độc Lập, lá cờ chiến thắng tung bay và những người lính lặng lẽ giữ trật tự bên trong tòa nhà ấy đã trở thành biểu tượng khép lại chiến tranh, mở ra hòa bình. Hôm nay, câu chuyện từ họ vẫn tiếp tục truyền lửa, tiếp nối tinh thần một thời ‘xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước’ của thế hệ cha anh”.
Và hơn hết, đó là lời nhắc nhở cho thế hệ trẻ: Hòa bình, độc lập hôm nay là thành quả của biết bao xương máu. Mỗi người dân, mỗi công dân đều có trách nhiệm giữ gìn và vun đắp thành tựu ấy, để xứng đáng với tầm vóc lịch sử và khát vọng vươn lên của dân tộc.
Kết luận
Chuyến hành trình trở lại Dinh Độc Lập của kíp xe tăng 390 không chỉ là cuộc gặp gỡ kỷ niệm, mà còn là lời nhắc nhở về giá trị thiêng liêng của hòa bình, thống nhất. Những câu chuyện từ chiếc xe tăng huyền thoại, từ mệnh lệnh “Tông thẳng vào!” đến khoảnh khắc treo cờ chiến thắng, mãi là ngọn lửa thắp sáng ý chí và khát vọng dân tộc.
50 năm qua, đất nước đổi thay, nhưng tinh thần bất khuất, đoàn kết, và tình đồng đội keo sơn ấy vẫn hiện hữu trong mỗi chúng ta. Hãy cùng gửi gắm niềm tin và trách nhiệm giữ gìn nền hòa bình, xây dựng tương lai vững mạnh để xứng đáng với công lao của những người đi trước.